Môn Ngữ văn luôn là nỗi lo của nhiều học sinh trong kỳ thi tốt nghiệp THPT, bởi đây không chỉ là môn thi đòi hỏi khả năng ghi nhớ mà còn yêu cầu tư duy cảm thụ, kỹ năng viết và lập luận logic. Để đạt điểm cao trong môn học này, bạn cần hiểu rõ cấu trúc đề, biết cách ôn thi Ngữ văn THPT có hệ thống, kết hợp giữa lý thuyết và thực hành. Bài viết dưới đây sẽ mang đến bạn lộ trình hiệu quả, giúp chinh phục điểm 8 – 9 trong kỳ thi sắp tới.
Hiểu rõ cấu trúc đề ôn thi Ngữ văn THPT Quốc gia
Muốn học tốt môn Ngữ văn, điều đầu tiên bạn cần nắm vững chính là cấu trúc của đề thi. Đề thi tốt nghiệp THPT môn Ngữ văn gồm hai phần chính: phần Đọc hiểu và phần Làm văn, trong đó phần Làm văn chiếm đến 70% tổng điểm. Việc hiểu rõ từng phần sẽ giúp bạn chủ động hơn khi ôn tập cũng như phân bổ thời gian hợp lý trong phòng thi.
>>> Xem thêm: Bí quyết ôn thi đại học môn Lịch sử giúp nhớ lâu, làm bài tự tin
Phần đọc hiểu – Nền tảng giúp nắm chắc điểm cơ bản
Phần đọc hiểu thường chiếm khoảng 3 điểm, được thiết kế với 4 câu hỏi xoay quanh một đoạn văn, đoạn thơ hoặc một trích đoạn báo chí. Các câu hỏi được chia thành nhiều cấp độ khác nhau, từ nhận biết đến vận dụng cao, nhằm đánh giá toàn diện khả năng cảm thụ và phân tích của học sinh.
Thông thường, hai câu đầu kiểm tra kiến thức cơ bản như phương thức biểu đạt, phong cách ngôn ngữ, biện pháp tu từ hay nghĩa của một từ, một hình ảnh trong đoạn trích. Hai câu sau sẽ yêu cầu phân tích, rút ra thông điệp hoặc liên hệ thực tế, đây là những câu đòi hỏi bạn phải có tư duy phản biện và kỹ năng diễn đạt rõ ràng.
Các dạng câu hỏi thường gặp
1. Câu hỏi kiến thức Tiếng Việt
Dạng câu hỏi này sẽ thường được đánh giá ở mức độ nhận biết. Yêu cầu đối với các thí sinh là nhận biết được tác phẩm mình vừa đọc thuộc:
- Thể loại nào? (Thơ, văn nghị luận, báo khoa học,…)
- Thế thơ? (Lục bát, thất ngôn tứ tuyệt, thất ngôn bát cú, song thất lục bát, tự do…)
- Phương thức biểu đạt? (Biểu cảm, miêu tả, thuyết minh, nghị luận, hành chính – công vụ)
- Phong cách ngôn ngữ? (Sinh hoạt, nghệ thuật, báo chí, chính luận, hành chính, khoa học)
Mỗi câu hỏi thí sinh cần trả lời dưới dạng câu trả lời ngắn, trả lời trực tiếp vào nội dung câu hỏi và không cần giải thích.
2. Dạng câu hỏi nêu nội dung, nghệ thuât
Dạng câu hỏi này thường ở mức độ thông hiểu, yêu cầu học sinh nắm được nội dung mà tác giả muốn truyền đạt trong một đoạn trích ngắn, sau đó khái quát lại bằng một câu văn ngắn gọn hoặc chỉ ra biện pháp nghệ thuật được sử dụng. Từ đó, học sinh cần phân tích để thấy được dụng ý của tác giả khi lựa chọn và sử dụng biện pháp nghệ thuật ấy.
3. Dạng câu hỏi: Theo anh/chị cần làm gì? Hiểu như thế nào? Thề nào là….
Đối với dạng câu hỏi này thí sinh cần giải thích làm rõ theo phong cách hiểu của của bản thân về một hình tượng, một vật thể xuất hiện trong văn bản được trích. Bên cạnh đó, câu hỏi có thể yêu thí sinh thể hiện tính liên quan, sự kết nôi của hai vật thể để làm bật tinh thần của văn bản hoặc cảm xúc của người với người hoặc một cá thể với một đối tượng khác. Ở phần trả lời câu hỏi bạn nên trình bày dưới dạng một đoạn văn, tránh việc gạch đầu dòng.
4. Dạng câu hỏi: Anh/Chị có đồng tình với ý kiến không? Thông điệp nào ý nghĩa với bạn? Vì sao?
Phần trả lời ở câu hỏi này thí sinh không chỉ dựa vào nội dung trong tác phẩm mà còn là những hiểu biết, những cảm nhận của cá nhân để làm mở rộng nội dung và những tầng ý nghĩa sâu xa của văn bản. Đây cũng là cách mà ban giám khảo đánh giá khả năng phản biện và tư duy logic của người làm bài thi.
Để đạt điểm tối đa ở phần đọc hiểu, bạn nên luyện tập kỹ năng đọc nhanh và xác định từ khóa quan trọng trong đoạn trích. Hãy chú ý đến ngữ cảnh, giọng điệu, các biện pháp nghệ thuật và mục đích biểu đạt của tác giả. Việc luyện tập thường xuyên với nhiều dạng văn bản khác nhau sẽ giúp bạn làm phần này nhanh, chính xác và có điểm nền vững chắc cho toàn bài thi.
Phần làm văn – Thể hiện khả năng cảm thụ và tư duy lập luận
Đây là phần quan trọng nhất, chiếm 7 điểm trong tổng số 10 điểm của bài thi. Phần làm văn gồm hai phần nhỏ: Nghị luận xã hội (2 điểm) và nghị luận văn học (5 điểm).
Ở phần nghị luận xã hội, thí sinh cần viết một đoạn văn khoảng 200 chữ bàn về một vấn đề tư tưởng, đạo đức hoặc hiện tượng xã hội được trích ra từ phần đọc hiểu. Để làm tốt, bạn cần nắm được bố cục đoạn văn: mở đoạn, thân đoạn và kết đoạn, đảm bảo mạch lập luận rõ ràng, có luận điểm, luận cứ và dẫn chứng cụ thể. Những đoạn văn có quan điểm riêng, dẫn chứng đời sống thực tế, giọng văn tự nhiên và tích cực thường được đánh giá cao.
Phần nghị luận văn học yêu cầu thí sinh phân tích một đoạn trích hoặc một tác phẩm trong chương trình học. Đề thi những năm gần đây thường tập trung vào dạng “phân tích đoạn trích trong mối liên hệ với toàn tác phẩm” thay vì hỏi bao quát như trước. Vì vậy, bạn cần hiểu sâu giá trị nội dung, nghệ thuật của từng đoạn và rèn kỹ năng cảm thụ, so sánh, liên hệ.
Một bài viết tốt phải có bố cục mạch lạc, dẫn chứng chọn lọc, và quan trọng nhất là cảm xúc thật, tránh sao chép khuôn mẫu.
Chia sẻ giai đoạn ôn thi Ngữ văn THPT chinh phục điểm cao
Một lộ trình học hợp lý sẽ giúp bạn tiến bộ nhanh chóng và giảm áp lực trong giai đoạn cuối. Quá trình ôn thi Ngữ văn nên được chia làm 3 giai đoạn rõ ràng.
Giai đoạn 1 – Củng cố kiến thức nền và rèn kỹ năng cơ bản
Ở giai đoạn này, bạn nên tập trung vào việc nắm chắc hệ thống kiến thức cơ bản của chương trình Ngữ văn THPT. Hãy đọc lại các tác phẩm trong sách giáo khoa, ghi nhớ thông tin về tác giả, hoàn cảnh sáng tác, nội dung chính và nghệ thuật đặc sắc. Bên cạnh đó, luyện tập các dạng câu hỏi nhận biết – thông hiểu để tránh mất điểm ở những phần dễ.
Đây cũng là thời điểm rèn luyện kỹ năng viết cơ bản, chẳng hạn như cách viết đoạn văn nghị luận xã hội đúng cấu trúc, cách lập dàn ý cho bài nghị luận văn học, hay cách sử dụng dẫn chứng sao cho tự nhiên.
Giai đoạn 2 – Ôn luyện theo từng phần trong cấu trúc đề thi
Từ khoảng tháng 12 đến tháng 4, bạn có thể bắt đầu giai đoạn ôn luyện chuyên sâu. Hãy chia lịch học rõ ràng: mỗi tuần ôn một tác phẩm thơ và một tác phẩm văn xuôi. Song song đó, luyện viết đoạn nghị luận xã hội từ những đề tài thời sự, gần gũi như “ý chí vượt khó”, “lòng nhân ái”, “giá trị của tri thức trong cuộc sống hiện đại”.
Ở giai đoạn này, hãy luyện đề theo từng phần. Ví dụ: Tuần này luyện 3 đề đọc hiểu, tuần sau luyện 2 đề nghị luận xã hội. Mỗi khi hoàn thành, bạn nên tự chấm điểm, so sánh với đáp án và rút kinh nghiệm cách diễn đạt, cách dùng từ và triển khai luận điểm.
Giai đoạn 3 – Luyện đề thực chiến và phân tích đề thi các năm
Giai đoạn cuối cùng, khoảng 2 tháng trước kỳ thi, bạn nên tập trung vào luyện đề tổng hợp. Làm bài trong đúng thời gian 120 phút để rèn phản xạ, kỹ năng phân bổ thời gian. Sau mỗi bài, hãy xem lại lỗi diễn đạt, lỗi lập luận và rút kinh nghiệm. Ngoài ra, việc phân tích đề thi thật các năm trước của Bộ Giáo dục và Đào tạo sẽ giúp bạn nhận ra xu hướng ra đề, dạng câu hỏi quen thuộc và mức độ phân hoá.
>>> Nội dung liên quan khác: Gợi ý lộ trình ôn thi Đại học khối A, B, C, D dành cho các sĩ tử
Xây dựng lộ trình ôn thi Ngữ văn THPT phù hợp năng lực
Không có phương pháp chung cho tất cả mọi người. Tùy vào năng lực, mỗi học sinh nên có chiến lược ôn luyện riêng.
Chiến lược học tập cho học sinh có học lực khá – giỏi
Với những bạn có nền tảng vững, mục tiêu đạt điểm 8 – 9 trở lên, bạn nên tập trung vào khả năng cảm thụ và mở rộng kiến thức. Khi làm bài nghị luận văn học, hãy thể hiện quan điểm cá nhân, dẫn chứng linh hoạt và liên hệ với nhiều tác phẩm cùng thời. Ngoài ra, bạn có thể tham khảo thêm các bài viết mẫu đạt điểm cao để học cách triển khai lập luận tự nhiên và logic.
Trường hợp học sinh ở mức học lực trung bình – yếu
Với học sinh chưa mạnh về Ngữ văn, mục tiêu nên dừng ở mức 5 – 6 điểm. Bạn cần ôn chắc kiến thức cơ bản, thuộc lòng nội dung, nhân vật, nghệ thuật của các tác phẩm trọng tâm. Đừng cố viết văn hoa, chỉ cần rõ ràng, mạch lạc và đúng trọng tâm. Khi luyện viết, hãy bắt đầu với đoạn văn ngắn, mỗi đoạn chỉ tập trung vào một ý chính. Cứ như vậy, kỹ năng viết sẽ dần được cải thiện theo thời gian.
Ôn thi Ngữ văn THPT không phải là quá trình học thuộc lòng khô khan, mà là sự kết hợp giữa hiểu, cảm và luyện tập đều đặn. Hãy dành thời gian mỗi ngày để đọc, viết và suy nghĩ, vì chính sự kiên trì và rèn luyện lâu dài sẽ giúp bạn tiến bộ vững chắc. Nếu có kế hoạch học tập cụ thể, biết cách quản lý thời gian và không ngừng rút kinh nghiệm sau mỗi bài luyện, bạn hoàn toàn có thể đạt được điểm cao trong kỳ thi tốt nghiệp THPT sắp tới.
ILP Cá Voi Xanh chúc bạn giữ vững tinh thần, học tập hiệu quả và tự tin bước vào kỳ thi với phong thái của một “chiến binh Văn học” thực thụ!
